Women’s Prize for Non-Fiction 2025 – dwa polskie akcenty na długiej liście nominacji

Autorka polskiego pochodzenia oraz historia o członkini polskiego ruchu oporu – to polskie akcenty, które znajdziemy wśród książek nominowanych do Women’s Prize for Non-Fiction 2025, jednej z najbardziej prestiżowych brytyjskich nagród literackich.

To dopiero druga rok, w którym przyznana zostanie nagroda Women’s Prize for Non-Fiction. Powstała jako odznaczenie bliźniacze do Women’s Prize for Fiction. czyli nagrody literackiej istniejącej od 1996 roku przyznawanej za najlepszą powieść anglojęzyczną bez względu na obywatelstwo autorki.

Pierwszą laureatką Women’s Prize for Non-Fiction została pochodząca z Kanady Naomi Klein za książkę „Doppelganger A Trip Into the Mirror World”, która w Polsce ukazała się jako „Doppelgänger. Podróż do lustrzanego świata” w przekładzie Hanny Jankowskiej nakładem wydawnictwa Muza.

– Z przyjemnością ogłaszamy długą listę Women’s Prize for Non-Fiction 2025, na której znalazły się autorki reprezentujące różnorodne branże i specjalizacje, w tym ikona muzyki, prawniczka zajmująca się prawami człowieka, doradczyni polityczna, biolożka morska, lekarka opieki paliatywnej i laureatka Nagrody Pulitzera – poinformowały organizatorki. – Tych 16 książek to przenikliwa i oryginalna lista lektur na rok 2025. Wybrane teksty charakteryzuje różnorodność tematyki, stylu i gatunku; czytelniczki i czytelnicy znajdą w nich wpływowe reportaże poświęcone współczesnym problemom obok rewizjonistycznych historii i biografii obalających mity; wspomnienia o samostanowieniu i intymne narracje, które przybliżają losy zwykłych oraz prawdziwe sprawy karne – zarówno te znane, jak i zapomniane. Inne z książek nie poddają się klasyfikacji gatunkowej, łącząc wiele dyscyplin w jedną fascynującą narrację.

– To, co łączy te różnorodne tytuły, reprezentujące tak wiele dziedzin i gatunków, to mistrzowskie pióro, oryginalność narracji i przenikliwość badań. Znajdują się tu książki, które prowokują do dyskusji, oferują wgląd w nowe doświadczenia i perspektywy, a także przywracają pamięć i należyte uznanie zapomnianym historiom – oświadczyła Kavita Puri, przewodnicząca jury. – Wśród znamienitych tytułów na tej liście znajdziemy również pozycje, które w mistrzowski sposób prowadzą nas przez najbardziej palące problemy naszych czasów, ukazują siłę ludzkiego ducha, a także te, które jasno wyjaśniają niebezpieczeństwa niekontrolowanej władzy, konsekwencje opresji oraz potrzebę działania i sprzeciwu.

Do tej pory tylko dwie z nominowanych pozycji zostały przetłumaczone na język polski, to „Koncern Autokracja. Dyktatorzy, którzy chcą rządzić światem” Anne Applebaum oraz „Nieznane oblicze Wikingów. Zapomniane opowieści nordyckiego świata” Eleanor Barraclough. Nie znaczy to jednak, że pisarki są w naszym kraju całkowicie nieznane, w Polsce ukazały się przekłady innych tekstów Helen Castor, Jenni Fagan, Kate Summerscale, Alexis Wright, Yuan Yang, Sue Prideaux, Helen Scales oraz Clare Mulley.

Poniżej prezentujemy pełną listę laureatek i ich nominowanych książek.

• Anne Applebaum: „Autocracy, Inc.: The Dictators Who Want to Run the World” (Allen Lane, Penguin Press, Penguin Random House)
polskie wydanie: „Koncern Autokracja. Dyktatorzy, którzy chcą rządzić światem”, przekład – Michał Rogalski (wydawnictwo Agora)
• Eleanor Barraclough: „Embers of the Hands: Hidden Histories of the Viking Age” (Profile Books)
polskie wydanie: „Nieznane oblicze Wikingów. Zapomniane opowieści nordyckiego świata”, przekład – Magda Witkowska (wydawnictwo Prószyński i S‑ka)
• Helen Castor: „The Eagle and the Hart: The Tragedy of Richard II and Henry IV by Helen Castor (published by Allen Lane, Penguin Press, Penguin Random House)
• Neneh Cherry: „A Thousand Threads” (Fern Press, Vintage, Penguin Random House)
• Rachel Clarke: „The Story of a Heart” (Abacus, Little, Brown Book Group, Hachette)
• Chloe Dalton: „Raising Hare” (Canongate Books)
• Jenni Fagan: „Ootlin” (Hutchinson Heinemann, Cornerstone, Penguin Random House)
• Lulu Miller: „Why Fish Don’t Exist: A Story of Loss, Love and the Hidden Order of Life” (ONE, Pushkin Press)
• Clare Mulley: „Agent Zo: The Untold Story of Fearless WW2 Resistance Fighter Elżbieta Zawacka” (Weidenfeld & Nicolson, Orion Publishing Group, Hachette)
• Rebecca Nagle: „By the Fire We Carry: The Generations-Long Fight for Justice on Native Land” (William Collins, HarperCollins)
• Sue Prideaux: „Wild Thing: A Life of Paul Gauguin” (Faber & Faber)
• Helen Scales: „What the Wild Sea Can Be: The Future of the World’s Ocean” (Grove Press, Atlantic Books)
• Kate Summerscale: „The Peepshow: The Murders at 10 Rillington Place” (Bloomsbury Circus, Bloomsbury Publishing)
• Harriet Wistrich: „Sister in Law: Fighting for Justice in a System Designed by Men” (Torva, Transworld, Penguin Random House)
• Alexis Wright: „Tracker” (And Other Stories)
• Yuan Yang: „Private Revolutions: Coming of Age in a New China” (Bloomsbury Circus, Bloomsbury Publishing)

Pierwszy polski akcent wśród nominacji to już wspomniany „Koncern Autokracja. Dyktatorzy, którzy chcą rządzić światem” autorstwa Anne Applebaum. To amerykańsko-polska dziennikarka, publicystka „The Atlantic”, laureatka Nagrody Pulitzera, oznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej za wybitne osiągnięcia w pracy dziennikarskiej i publicystycznej oraz upowszechnianie wiedzy o najnowszej historii Europy Środkowo-Wschodniej, uhonorowana doktoratem honoris causa Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej. Dziennikarka urodziła się w Waszyngtonie, jej przodkowie emigrowali do USA z Europy w XIX wieku. Po raz pierwszy odwiedziła Polskę w 1986 roku, by przekazać tysiąc dolarów na działalność opozycyjną „Solidarności”. Dwa lata później została warszawską korespondentką „The Economist”, a w 1989 roku poznała Radosława Sikorskiego, swojego obecnego męża. W 2013 roku otrzymała polskie obywatelstwo.

Jej nominowana do Women’s Prize for Non-Fiction 2025 książka jest analizą współczesnych autokracji, w tym korupcji służb bezpieczeństwa oraz profesjonalnej propagandy. Autorka zwraca też uwagę na to, że dyktatorzy nie działają w izolacji, a nawiązują relacje z innymi rządzącymi niechętnymi demokracji.

Drugim z polskich wątków tegorocznych nominacji jest bohaterka „Agent Zo: The Untold Story of Courageous WW2 Resistance Fighter Elżbieta Zawacka” Clare Mulley. Elżbieta Zawadzka znana też jako Zo była członkinią ruchu oporu w czasach II wojny światowej. Najpierw jako jedyna kobieta na rozkaz dowództwa Armii Krajowej dotarła z Warszawy do Londynu, a następnie dała radę przedrzeć się do Polski, skacząc na spadochronie z samolotu. W czasach PRL‑u zadbano o to, by jej historia została zapomniana, ale Clare Mulley dotarła zarówno do materiałów archiwalnych, jak i do osób, które znały zmarłą w 2009 roku bohaterkę, aby utrwalić wspomnienie o niej i jej walce z okupantem.

26 marca poznamy krótką listę nominacji, a nazwisko zwyciężczyni zostanie ogłoszone 12 czerwca. Uhonorowana nagrodą autorka otrzyma 30 tysięcy funtów.

W jury Women’s Prize for Non-Fiction 2025 zasiadają dziennikarka, pisarka i prezenterka telewizyjna Kavity Puri; pisarka i prezenterka telewizyjna, która specjalizuje się w historii kultury kobiet dr Leah Broad; powieściopisarka i krytyczka Elizabeth Buchan; pisarka i naukowczyni zajmująca się ochroną środowiska dr Elizabeth-Jane Burnett oraz pisarka i autorka newslettera „The Hyphen” na Substacku Emma Gannon.

Anna Tess Gołębiowska
Zdjęcie główne: materiały prasowe Women’s PrizeThe post Women’s Prize for Non-Fiction 2025 – dwa polskie akcenty na długiej liście nominacji first appeared on Niestatystyczny.pl.