WszÄdzie dobrze, ale w domu najgorzej / Szklana kopuĹa
ZacznÄ od czytelniczego coming outu â rzadko siÄgam po ksiÄ
Ĺźki (znacznie rzadziej niĹź bym sobie ĹźyczyĹ), a jeĹli juĹź to robiÄ, na pewno nie po skandynawskie kryminaĹy. Historie o szwedzkich czy norweskich detektywach wolÄ oglÄ
daÄ, niĹź czytaÄ, ale dziÄki pochĹaniajÄ
cej kryminaĹy z PĂłĹnocy mamie wiem, Ĺźe Camilla Läckberg jest prawdziwÄ
gigantkÄ
skandynawskiej literatury kryminalnej. Nie dziwi wiÄc,
ZacznÄ od czytelniczego coming outu â rzadko siÄgam po ksiÄ
Ĺźki (znacznie rzadziej niĹź bym sobie ĹźyczyĹ), a jeĹli juĹź to robiÄ, na pewno nie po skandynawskie kryminaĹy. Historie o szwedzkich czy norweskich detektywach wolÄ oglÄ
daÄ, niĹź czytaÄ, ale dziÄki pochĹaniajÄ
cej kryminaĹy z PĂłĹnocy mamie wiem, Ĺźe Camilla Läckberg jest prawdziwÄ
gigantkÄ
skandynawskiej literatury kryminalnej. Nie dziwi wiÄc, Ĺźe serial Netflixa "Szklana kopuĹa", do ktĂłrego napisaĹa scenariusz, z miejsca spotkaĹ siÄ z ogromnym zainteresowaniem uĹźytkownikĂłw platformy. Nazywana "szwedzkÄ
AgathÄ
Christie" autorka tym razem osadziĹa akcjÄ nie w swojej rodzinnej Fjällbace, gdzie rozgrywaĹo siÄ wiele jej powieĹci, lecz w fikcyjnym miasteczku GranĂĽs w Ĺrodkowej czÄĹci Szwecji. To wĹaĹnie tam po dĹuĹźszej nieobecnoĹci wraca Lejla (LĂŠonie Vincent), mieszkajÄ
ca obecnie w USA kryminoloĹźka i profilerka, ktĂłra w dzieciĹstwie zostaĹa porwana i cudem uszĹa z Ĺźyciem. ChoÄ przyjeĹźdĹźa jedynie z powodu pogrzebu w rodzinie, zostaje na dĹuĹźej, bowiem okazuje siÄ, Ĺźe w niewielkiej miejscowoĹci znowu zaczynajÄ
dziaÄ siÄ zĹe rzeczy. Nie doĹÄ, Ĺźe w lokalnej spoĹecznoĹci dochodzi do tarÄ ze wzglÄdu na dziaĹalnoĹÄ lokalnej kopalni, to jeszcze ktoĹ dopuszcza siÄ wstrzÄ
sajÄ
cych zbrodni. Morderstwa, porwania maĹych dziewczynek, a w centrum tego Lejla, dawna ofiara, a dziĹ znawczyni zbrodniarskiej psychiki. Czy bÄdzie w stanie znaleĹşÄ sprawcÄ we wspĂłĹpracy ze swym ojcem Valterem (Johan Hedenberg) i wujem Tomasem (Johan Rheborg), odpowiednio: byĹym i obecnym komendantem policji w GranĂĽs? Läckberg buduje intrygÄ "Szklanej kopuĹy" niespiesznie â na tyle niespiesznie, Ĺźe co bardziej niecierpliwi widzowie mogÄ
nie dotrwaÄ do momentu, w ktĂłrym akcja siÄ zagÄszcza. Pierwszy odcinek to zarysowanie tĹa tej historii â ujÄcia bohaterki w jej akademickim Ĺrodowisku, przebitki z traumatycznego dla Lejli porwania sprzed lat, wreszcie caĹa masa dialogĂłw przeprowadzanych w kluczu "bohaterka wraca do rodzinnego miasteczka". Z rozmĂłw Lejli z dawnymi znajomymi i czĹonkami rodziny dowiadujemy siÄ sporo o niej samej, jej traumie, ale teĹź o tej doĹÄ specyficznej, zamkniÄtej spoĹecznoĹci, w ktĂłrej kaĹźdy zna kaĹźdego i ma na niego haka. Ĺatwo byĹoby uderzyÄ w banalne tony, ale twĂłrcom udaje siÄ tego uniknÄ
Ä â jest oszczÄdnie i surowo, surowiej nawet niĹź w wiÄkszoĹci skandynawskich produkcji. GranĂĽs to nie jest miejsce turystyczne, nie znalazĹoby siÄ nawet w zestawieniach typu "najlepsze miejsca w Szwecji, ktĂłrych nie znasz, a powinieneĹ". Ludzie nie sprawiajÄ
wraĹźenia przyjaznych, nierzadko skaczÄ
sobie do gardeĹ, a ĹÄ
czÄ
siĹy jedynie podczas â krĂłtkotrwaĹych zresztÄ
â poszukiwaĹ zaginionej dziewczynki. Nie jest wiÄc zaskoczeniem, Ĺźe w takim miejscu â maĹo zachÄcajÄ
cym, ponurym, trawionym przez sekrety i kĹamstwa jego mieszkaĹcĂłw â zrodziĹa siÄ zbrodnia. SurowoĹÄ "Szklanej kopuĹy" przejawia siÄ takĹźe w aktorstwie â obsada, skĹadajÄ
ca siÄ na poĹy z telewizyjnych wyjadaczy (Hedenberg, Rheborg) i mĹodych talentĂłw, to zbiĂłr twarzy raczej niezapadajÄ
cych w pamiÄÄ; jak gdyby chodziĹo o zebranie grupy zwykĹych, szarych obywateli, z ktĂłrych kaĹźdy moĹźe mieÄ coĹ na sumieniu. LĂŠonie Vincent, wcielajÄ
ca siÄ w bohaterkÄ z wciÄ
Ĺź nieprzepracowanÄ
traumÄ
, nie przesadza z dramaturgiÄ
, nie szarĹźuje emocjami. Wszystko tutaj dzieje siÄ "na chĹodno", w stylu, jakiego spodziewalibyĹmy siÄ wĹaĹnie po skandynawskiej produkcji. Ĺledztwo nie rozwija siÄ w oszaĹamiajÄ
cym tempie, ale kolejne tropy dawkowane sÄ
w sposĂłb na tyle atrakcyjny dla widza, Ĺźe kaĹźdy kolejny odcinek wzmaga apetyt. TwĂłrcy raz po raz podrzucajÄ
mylÄ
ce tropy, a intryga zyskuje dodatkowe warstwy, aby znaleĹşÄ swojÄ
konkluzjÄ w satysfakcjonujÄ
cym finale. I choÄ zaprawiony w kryminalnych bojach widz dostrzeĹźe wskazĂłwki, ktĂłre subtelnie podpowiadajÄ
ostateczne rozwiÄ
zanie, nie naleĹźy ono do oczywistych. A chyba wĹaĹnie na unikniÄcie banaĹu najmocniej zaleĹźy twĂłrcom powieĹci czy seriali kryminalnych. "Szklana kopuĹa" to kawaĹ dobrej scenariuszowej roboty â jasne, sÄ
tu teĹź sĹabsze momenty, ktĂłrych wiÄkszoĹÄ dotyczy sposobu budowania postaci Lejli, ale nie mogÄ
one rzutowaÄ na caĹoĹciowÄ
ocenÄ serialu. Historia napisana przez mistrzyniÄ nordyckiego noiru, jak nazwano niegdyĹ CamillÄ Läckberg, broni siÄ nie kilkoma mocnymi elementami, lecz bardzo wyrĂłwnanym poziomem wszystkich skĹadowych tej produkcji. "Szklana kopuĹa" to kryminaĹ, ktĂłry moĹźe nie zrewolucjonizuje gatunku, ale jest bardzo solidnym i jakoĹciowym jego przedstawicielem.